De kern van de AI-wetgeving
De Europese Unie heeft met de AI Act een stevig fundament gelegd voor het gebruik van kunstmatige intelligentie. Sinds februari 2025 gelden de eerste regels in Nederland; vanaf augustus 2027 is de hele wet van kracht.
Wat betekent dat concreet? De AI Act introduceert duidelijke spelregels om te zorgen dat AI veilig, eerlijk en transparant wordt ingezet.
De belangrijkste punten op een rij:
- Risicogebaseerde aanpak: Niet elke AI is hetzelfde. AI-systemen worden ingedeeld in risicocategorieën (minimaal, beperkt, hoog en verboden risico). Hoe hoger het risico voor mens en maatschappij, hoe strenger de eisen.
- Transparantie & uitlegbaarheid: Organisaties moeten kunnen uitleggen hoe hun AI-systeem werkt, welke data gebruikt wordt en welke beslissingen het systeem neemt. Geen black box meer dus.
- Menselijk toezicht: AI mag nooit volledig op eigen houtje opereren. Er moet altijd een mens kunnen ingrijpen. Zeker bij systemen met grote impact op mensenlevens.
- Veiligheid & privacy: AI mag geen schade veroorzaken en moet zorgvuldig omgaan met persoonsgegevens.
- Verantwoordelijkheid & toezicht: Organisaties zijn verplicht om risico’s te beoordelen, te documenteren en te rapporteren. Toezichthouders krijgen de middelen om te handhaven.
AI-geletterdheid: sinds februari 2025 verplicht
AI-geletterdheid is niet langer een vrijblijvende randvoorwaarde, maar vanaf 2 februari 2025 verplicht voor organisaties die AI ontwikkelen of gebruiken. Zowel de Autoriteit Persoonsgegevens als de Digitale Overheid zijn glashelder: je moet zorgen dat je medewerkers voldoende kennis en vaardigheden hebben om AI verantwoord toe te passen. Zonder deze basiskennis is verantwoord gebruik en toezicht onmogelijk. AI-geletterdheid is dus niet zomaar een extraatje, maar juist de sleutel tot verantwoord en toekomstbestendig AI-gebruik.
Waarom AI-geletterdheid het nieuwe alfabetisme wordt
Bij SERA voorzien we dat AI-geletterdheid net zo belangrijk gaat worden als lezen, spellen en schrijven. AI is tenslotte nu al op veel plekken in je dagelijks leven: in je mailbox, je planning, je klantcontact en zelfs in je koffiezetapparaat.
Stel je voor: een medewerker vertrouwt blind op een AI-tool die sollicitatiebrieven selecteert. Zonder te weten hoe het algoritme werkt, worden onbewust steeds dezelfde profielen geselecteerd—en talentvolle kandidaten vallen buiten de boot. Maar denk ook aan een chatbot die klantvragen beantwoordt en per ongeluk privacygevoelige informatie deelt, alleen omdat niemand de instellingen goed heeft gecontroleerd. En wat dacht je van een collega die een AI-tekst of AI-vertaling blindelings overneemt, waardoor er een gênante fout op je website staat.
Het moge duidelijk zijn: wie niet begrijpt hoe AI werkt, loopt het risico op fouten of boetes. Maar dat niet alleen. Je mist ook kansen om slimmer, sneller en innovatiever te werken. Kortom: AI-geletterdheid wordt een basisvoorwaarde om mee te kunnen doen in de maatschappij én op de arbeidsmarkt.
Hoe pak je dit als bedrijf aan?
AI-geletterdheid is geen eenmalig project, maar een doorlopend proces. Het vraagt om bewustwording, training én borging. Hieronder vind je een aantal concrete stappen om AI-geletterdheid in jouw organisatie te vergroten:
- Creëer bewustwording. Leg uit wat AI is, waar het in je organisatie wordt gebruikt en waarom het belangrijk is om de risico’s te kennen. Gebruik praktijkvoorbeelden en deel ook de blunders. Juist daarvan leer je het meest.
- Bied laagdrempelige trainingen aan. Zorg voor korte, toegankelijke cursussen die aansluiten bij het werk van je medewerkers. Denk aan microlearnings, e-learnings of interactieve workshops. Maak het praktisch en relevant, zodat mensen direct snappen wat ze ermee kunnen.
- Bouw kennis stap voor stap op. Begin met de basis en ga daarna de diepte in. Niet iedereen hoeft AI-expert te worden, maar iedereen moet wél weten wat AI betekent voor diens werk.
- Maak AI-geletterdheid onderdeel van onboarding en beleid. Natuurlijk is het belangrijk dat jouw huidige medewerkers en stagiaires AI-geletterd zijn. Maar vergeet ook nieuwe medewerkers en stagiaires niet. Maak het bijvoorbeeld onderdeel van de onboardingprocedure en verwerk het in het AI-beleid. Zo zorg je dat iedereen vanaf dag één op hetzelfde kennisniveau start.
- Stimuleer een lerende cultuur. Moedig medewerkers aan om vragen te stellen, te experimenteren en ervaringen te delen. Stel een team van AI-ambassadeurs samen die ontwikkelingen volgen en vertalen naar de praktijk.
- Leg vast en blijf meten. Houd bij wie welke training heeft gevolgd en toets regelmatig de kennis. Zo kun je aantonen dat je compliant bent én weet je waar nog bijscholing nodig is.
Onze tip: AI-geletterdheid? Gewoon doen!
Wacht niet op het perfecte moment of de ideale training. Begin klein, maar begin wel. Want er is al van alles mogelijk. Denk aan een korte workshop, een inspiratiesessie of een praktijkvoorbeeld uit je eigen organisatie. Zorg dat het onderwerp leeft, dat mensen zich veilig voelen om vragen te stellen en fouten te maken, en dat je blijft investeren in kennis. Zo groeit AI-geletterdheid stap voor stap uit tot een vanzelfsprekend onderdeel van je bedrijfscultuur. Want onthoud: organisaties die investeren in AI-kennis, investeren in hun toekomst.
Wat kan SERA voor jou betekenen?
Of je nu een AI-geletterdheidsprogramma wil opzetten, een AI-beleid wil ontwikkelen, persoonlijke AI-assistenten wil inrichten of je medewerkers wil trainen om zelf met AI aan de slag te gaan, SERA helpt je graag. We bieden maatwerk, van strategie tot uitvoering, en denken mee over de beste aanpak voor jouw organisatie. Liever eerst sparren? Neem gerust contact op. Dan zorgen we er samen voor dat jij de AI-trein niet mist—maar juist zelf aan het stuur zit.